مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار
بسیاری از افراد تصور می‌کنند مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار می‌تواند نوعی “کاهش آسیب” باشد. یعنی فکر می‌کنند اگر گاهی به‌جای سیگار، ویپ بکشند و هنوز هم سیگار را ترک نکرده باشند، ضرر کمتری به بدن می‌رسد. اما واقعیت دقیقاً برعکس است. مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار نه‌تنها به کاهش آسیب کمک نمی‌کند، بلکه می‌تواند اثرات مخرب هر دو را چند برابر کند. در این مقاله، به بررسی علمی و دقیق این موضوع خواهیم پرداخت تا ببینیم بدن ما در مواجهه با این ترکیب چه واکنشی نشان می‌دهد.
مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار ؛ پدیده‌ای رایج اما خطرناک
تحقیقات بین‌المللی نشان داده‌اند که بسیاری از افراد سیگاری که به ویپ روی می‌آورند، مصرف سیگار را به‌طور کامل ترک نمی‌کنند. آن‌ها در واقع به مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار روی می‌آورند. این رفتار در انگلیسی تحت عنوان “Dual Use” شناخته می‌شود و یکی از خطرناک‌ترین شیوه‌های مصرف دخانیات به شمار می‌آید.
مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار یعنی بدن هم‌زمان در معرض مواد حاصل از سوختن تنباکو (مثل قطران، مونوکسید کربن، آمونیاک و…) و همچنین بخار نیکوتین، ترکیبات آروماتیک، فلزات سنگین و مواد شیمیایی ویپ قرار می‌گیرد.
تاثیر مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار
بدن ما چگونه به مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار واکنش نشان می‌دهد؟
وقتی فردی سیگار می‌کشد، بدن او با مجموعه‌ای از مواد شیمیایی مضر مواجه می‌شود که بیشتر آن‌ها ناشی از احتراق تنباکو هستند. در سوی دیگر، مصرف ویپ شامل استنشاق بخار حاوی نیکوتین، ترکیبات آلی فرار، گلیسیرین، پروپیلن گلیکول و برخی مواد شیمیایی دیگر است.
مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار باعث می‌شود بار شیمیایی مضاعفی به بدن تحمیل شود. ریه‌ها، قلب، سیستم گردش خون و حتی مغز در معرض ترکیبی از مواد سمی ناشی از هر دو نوع مصرف قرار می‌گیرند. این وضعیت می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی، سکته، سرطان، بیماری‌های مزمن ریوی و مشکلات سیستم عصبی را افزایش دهد.
چه چیزی مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار را خطرناک‌تر می‌کند؟
سه عامل مهم، مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار را به یکی از خطرناک‌ترین عادت‌های مصرفی تبدیل می‌کنند:
تجمع نیکوتین در بدن: ویپ و سیگار هر دو حاوی نیکوتین هستند. مصرف هم‌زمان آن‌ها می‌تواند سطح نیکوتین خون را از حد طبیعی فراتر ببرد و باعث وابستگی شدیدتر و اختلالات قلبی شود.
ترکیب بخار و دود: دود حاصل از سیگار و بخار ویپ حاوی ترکیبات متفاوتی‌اند، اما وقتی با هم وارد ریه شوند، ممکن است واکنش‌هایی میان ترکیبات آن‌ها شکل بگیرد که اثرات سمی ناشناخته‌تری داشته باشند.
افزایش وابستگی ذهنی و جسمی: افرادی که به مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار عادت می‌کنند، معمولاً سخت‌تر می‌توانند هر دو را ترک کنند، چون وابستگی جسمی (نیکوتینی) و ذهنی (رفتاری) در آن‌ها تقویت می‌شود.
آیا ویپ جایگزینی سالم‌تر برای سیگار است؟
پاسخ این سؤال تنها در صورتی مثبت است که فرد کاملاً از سیگار به ویپ منتقل شود و پس از مدتی ویپ را نیز ترک کند. اما اگر شخصی همچنان به سیگار وابسته بماند و صرفاً از ویپ برای مصرف در مکان‌هایی که سیگار کشیدن ممنوع است استفاده کند، مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار عملاً هیچ سودی برای او نخواهد داشت. بلکه می‌تواند مضرات بیشتری نیز ایجاد کند.
خطرات قلبی و عروقی مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار
بررسی‌های پزشکی نشان می‌دهند که مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار خطر بروز حملات قلبی و افزایش فشار خون را نسبت به مصرف تکی هرکدام بیشتر می‌کند. نیکوتین موجود در هر دو روش مصرف، باعث تنگ شدن عروق و افزایش ضربان قلب می‌شود. ترکیب این دو منجر به فرسایش بیشتر دیواره‌های رگ، افزایش التهابات مزمن و اختلال در اکسیژن‌رسانی به سلول‌های بدن خواهد شد.
تأثیر مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار بر ریه‌ها
در سیگار، مواد حاصل از سوختن مثل قطران و مونوکسید کربن، و در ویپ، ذرات ریز آئروسل، ترکیبات آلی و فلزات سنگین حضور دارند. وقتی این دو منبع به‌طور هم‌زمان وارد سیستم تنفسی شوند، ظرفیت عملکردی ریه کاهش می‌یابد، سیستم پاک‌سازی طبیعی ریه‌ها مختل می‌شود و فرد در معرض ابتلا به بیماری‌هایی مانند برونشیت مزمن، آمفیزم و حتی سرطان ریه قرار می‌گیرد.
بنابراین مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار می‌تواند فرآیند تخریب بافت ریه را تسریع کند.
آیا مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار ترک را آسان‌تر می‌کند یا دشوارتر؟
برخلاف تصورات رایج، مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار نه‌تنها ترک را آسان نمی‌کند، بلکه آن را سخت‌تر می‌کند. افراد در این وضعیت اغلب به “توهم کنترل مصرف” دچار می‌شوند. آن‌ها فکر می‌کنند که چون گاهی ویپ می‌کشند، ضرر سیگار کمتر شده است. اما در عمل، وابستگی آن‌ها به نیکوتین و عادت مصرف بیشتر می‌شود و ترک هر دو برایشان دشوارتر خواهد شد.
آیا مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار برای اطرافیان هم خطرناک است؟
کاملاً بله. همان‌طور که بخار ویپ و دود سیگار هر دو دارای آلاینده‌های تنفسی هستند، ترکیب این دو در یک محیط، حتی برای افراد غیرمصرف‌کننده نیز می‌تواند خطرناک باشد. کودکان، زنان باردار، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های مزمن، در چنین فضاهایی بیشتر در معرض آسیب قرار دارند.
مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار باعث افزایش تراکم ذرات معلق، نیکوتین، فلزات سنگین و مواد تحریک‌کننده در هوا می‌شود.
سوالات متداول
آیا مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار نسبت به سیگار کشیدن تنها آسیب کمتری دارد؟
خیر، برخلاف باور برخی افراد، مصرف هم‌زمان ویپ و سیگار خطر کمتری ندارد. در واقع، این ترکیب می‌تواند آسیب بیشتری به بدن وارد کند، چون فرد هم‌زمان با مواد شیمیایی حاصل از سوختن تنباکو (مثل قطران، مونوکسید کربن و آمونیاک) و همچنین ترکیبات بخار ویپ (مثل نیکوتین، فرمالدئید، فلزات سنگین) مواجه می‌شود. این وضعیت باعث فشار بیشتر بر سیستم تنفس، قلب، مغز و کبد می‌شود. علاوه‌بر آن، احتمال وابستگی شدیدتر به نیکوتین نیز افزایش می‌یابد. پس برای حفظ سلامت، بهتر است نه تنها مصرف هم‌زمان، بلکه هر دو را به‌طور کامل ترک کرد یا به راهکارهای درمانی معتبر و مشاوره‌ای برای ترک دخانیات مراجعه کرد.